Een gemeenschappelijke en gecoördineerde strategie voor een beschermingsmiddel voor elke burger

Op scholen moeten leerlingen ouder dan 12 jaar en het personeel de hele dag een mondmasker of een andere bescherming dragen (een zelfgemaakt of een stoffen masker, op voorwaarde dat het volgens de richtlijnen wordt vervangen).

Ter herinnering: “bescherming dragen” betekent het dragen van een mondmasker of een alternatief dat de mond en de neus volledig bedekt (sjaal, bandana, enz.).

Bovenop lokale en sectorale initiatieven zullen de deelstaten met de steun van de federale overheid, in het kader van het preventiebeleid, een gemeenschappelijke strategie uitrollen die het mogelijk zal maken om elke burger gratis een gestandaardiseerde stoffen bescherming te geven. Elk overheidsniveau (federaal, gewesten, gemeenschappen, gemeenten) neemt verschillende initiatieven om dit doel te bereiken.

Zoals eerder aangekondigd, zullen er op de werkplek maskers worden gebruikt als de veiligheidsafstanden niet kunnen worden gerespecteerd. Het zal de verantwoordelijkheid van de werkgevers – privé of publiek – zijn om de werknemers zo nodig en in overeenstemming met hun arbeidsvoorwaarden te beschermen.

Vlaanderen heeft sinds het begin van de crisis aankopen van mondmaskers verricht voor de sectoren die onder haar bevoegdheden ressorteren.

Het gaat om zowel chirurgische maskers als FFP2/FFP3-maskers. Die aankopen vallen tevens binnen het afsprakenkader dat werd opgemaakt binnen de Risk Management Group.

Ook voor de komende fase zorgt Vlaanderen voor de belevering van mondmaskers waarbij Het Facilitair bedrijf coördineert. Deze coördinatie vertaalt zich in een dubbele rol waarbij Het Facilitair Bedrijf optreedt als: (1) unieke aankoopcentrale van beschermingsmateriaal voor de Vlaamse overheid in haar hoedanigheid als werkgever en (2) leverancier in laatste instantie voor verzelfstandigde entiteiten, organisaties en lokale besturen die van de expertise van Het Facilitair Bedrijf wensen gebruik te maken. Van de meer dan 18 miljoen maskers die werden besteld, werden 10 miljoen makers geleverd en ongeveer 6 miljoen maskers reeds verdeeld. Tevens heeft Vlaanderen bestellingen geplaatst voor ander beschermingsmateriaal (handschoenen, schorten, brillen, handgels,..).

Op maandag 27 april heeft de regering een aanbesteding uitgeschreven voor de aankoop van 2 miljoen maskers. De offertes moesten uiterlijk gisteren, vrijdag, worden ingediend. ONE (Office de la Naissance et de l’Enfance) heeft ook een bestelling geplaatst voor 45 000 maskers die tussen 5 en eind mei in fases zullen worden geleverd. Bovendien werden op woensdag 29 april 23 000 maskers uit het Brusselse Gewest geleverd. Vanaf 4 mei a.s. moeten de kinderopvangcentra worden voorzien van maskers (15 000 personen). Ook de jeugdzorgdiensten zullen moeten worden voorzien van maskers.

Tenslotte wil de Federatie het onderwijzend personeel en de leerlingen (6e lager en hoger) van maskers voorzien nu de lessen op 18 mei geleidelijk hervatten.

Parallel met de regelmatige bestellingen van chirurgische maskers en FFP2-maskers voor professionals, en bestellingen van comfortmaskers en chirurgische maskers voor Waalse ambtenaren, heeft de Waalse regering besloten de Waalse gemeenten een forfaitaire financiering tot 2 euro per inwoner toe te kennen voor de aankoop van comfortmaskers. Die financiering mag niet worden gecombineerd met een subsidie van een ander beleidsniveau voor hetzelfde doel.

De gemeenten worden aangemoedigd om gebruik te maken van raamopdrachten die op het dichtstbijzijnde supralokale of intergemeentelijke niveau zijn opgezet. Ze zullen kunnen gebruik maken van verschillende instrumenten die nuttig zijn voor de uitvoering (juridische ondersteuning, voorbeeldbestek etc.). Het beheer van de bestellingen, de betaling en de verdeling zullen op lokaal niveau gebeuren.

De financiële middelen zullen aangewend kunnen worden voor alle vroegere, huidige of toekomstige lokale of supralokale initiatieven en zullen aan de gemeenten worden toegekend op basis van een beslissing van de gemeenteraad of, bij gebrek daaraan, een beslissing van het gemeentecollege, die binnen de drie maanden door de gemeenteraad wordt bevestigd.

De lokale overheden hebben ook verschillende initiatieven opgezet, individueel of binnen supracommunale structuren, om de burgers van maskers te voorzien.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft de aankoop van maximaal 3,5 miljoen herbruikbare stoffen maskers met filter voor de inwoners van het Gewest, de administraties en de gewestelijke (en, indien er vraag naar is, de gemeentelijke) instellingen van openbaar nut toevertrouwd aan Brussel Preventie en Veiligheid (BPV). Het bestek werd afgelopen woensdag naar Belgische en buitenlandse bedrijven gestuurd.

De Brusselse opdracht bestaat uit drie loten: stoffen maskers met filter, stoffen maskers zonder filter en een lot filters voor de maskers. De inschrijvers kunnen een offerte indienen voor één of meer loten en er is geen beperking wat betreft het aantal loten die aan één enkele opdrachtnemer kunnen worden gegund.

De Duitstalige Gemeenschap heeft een bestelling van 340 000 stoffen maskers geplaatst bij twee in Eupen gevestigde leveranciers (de bedrijven Rom en Polytex). De verdeling van de maskers zal door de gemeenten worden georganiseerd. Elk gezin zal zijn eigen vast quotum krijgen. Iedereen die 12 jaar en ouder is, heeft recht op drie maskers. De distributiedatum is gepland in de eerste helft van mei.

De Duitstalige Gemeenschap zal ook scholen uitrusten, voorzieningen voor kinderopvang en andere vormen van collectieve opvang zoals jeugdzorg. Anderzijds zullen woonzorgcentra, net zoals de instellingen voor personen met een beperking, werken met medisch beschermingsmateriaal.

De federale regering heeft een openbare aanbesteding gelanceerd voor 12 miljoen gestandaardiseerde stoffen mondmaskers via Defensie. Die aanbesteding loopt.

Om het beschermingsniveau van al gekochte of zelfgemaakte maskers te verhogen, zijn er ook filters besteld (2 per persoon). De verdeling van die filters gebeurt in vijf golven op basis van een verdeling per provincie. Vanaf zondag zullen via Defensie ongeveer 1 miljoen filters verdeeld worden naar de provinciale distributiecentra. Tegen eind volgende week zullen er 6,8 miljoen filters verdeeld zijn. Tegen eind mei zullen dat er in totaal 22 miljoen zijn.

Zoals aanbevolen door de Groep van Experts belast met de Exit Strategie (GEES) zal de verkoop van chirurgische maskers aan particulieren worden toegestaan. Daartoe wordt het koninklijk besluit van 23 maart 2020 opgeschort. Het effect van die opschorting zal continu worden gemonitord. De sector van de grootdistributie neemt maatregelen om ervoor te zorgen dat de verkoop op een beredeneerde en gereguleerde manier gebeurt, zodat massa-aankopen ten nadele van het algemene belang worden voorkomen. De grootdistributie heeft er zich toe verbonden om van de verkoop geen commerciële transactie te maken en de kwaliteit van de verkochte producten te garanderen. Ze verbindt er zich ook toe om de verkoop zo te organiseren dat de fysieke afstand gerespecteerd wordt en dat een maximaal aantal gezinnen snel toegang kan krijgen tot een lot maskers.

De federale regering vindt het belangrijk om alle initiatieven te richten op een duurzaam gebruik van beschermingsmiddelen. Daarom moedigt ze de mensen aan om de voorkeur te geven aan stoffen maskers die door de lokale, regionale of federale overheden of door winkels ter beschikking worden gesteld, of de voorkeur te geven aan zelfgemaakte maskers, versterkt met filter. De grootdistributie wordt uitgenodigd om wegwerpmaskers zoveel mogelijk in te ruilen voor duurzamere alternatieven.

Tot slot zullen er bij de verschillende initiatieven tutorials en andere gebruiksaanwijzingen komen, die makkelijk toegankelijk zijn voor het publiek. Zo kan iedereen in alle veiligheid zelf maskers maken, ze op de meest geschikte manier dragen en zeker zijn van de kwaliteit van aangekochte maskers. De FOD Volksgezondheid ondersteunt de #nationalenaaiactie, gelanceerd door twee burgerinitiatieven om zelf mondmaskers te maken. Alle info staat op www.maakjemondmasker.be: het patroon en de instructies om maskers te maken, met of zonder naaimachine. Het patroon is gevalideerd door virologen.

De chirurgische en FFP2-maskers blijven prioritair voorbehouden voor zij die ze het meest nodig hebben: mensen uit de gezondheidszorg, de woonzorgcentra, de instellingen en ook de veiligheidsdiensten. Interfederale stocks die er al zijn of die worden aangelegd, kunnen dus alleen voor die laatsten worden gebruikt.

Ze worden ook voortdurend gemonitord. In de huidige stocks zitten 35 miljoen chirurgische maskers en 2,5 miljoen FFP2-maskers. Er worden nog altijd nieuwe bestellingen gedaan. Die maskers worden na controle aan de voorraad toegevoegd. Er is een gemeenschappelijke tabel opgesteld met bestellingen voor de verschillende bevoegdheidsniveaus . Samen hebben de verschillende bevoegdheidsniveaus al meer dan 76 miljoen chirurgische maskers en meer dan 10 miljoen FFP2-maskers verdeeld onder het personeel van de gezondheidszorg en de veiligheidsdiensten. Er is ook een federaal productie-initiatief gestart dat elke week 4 miljoen chirurgische en 190 000 FFP2-maskers zal leveren voor ons land. Het begint half mei met 1 miljoen chirurgische maskers per week en wordt dan verder opgeschaald.

Door een Waals initiatief, gesteund door de Waalse regering, zullen elke week ook meer dan 1,1 miljoen chirurgische maskers geproduceerd worden. Deze productielijnen zullen eind mei operationeel zijn. Tegelijk werkt de Waalse regering ook aan het ontsmetten van chirurgische maskers en FFP2’s.

De grootdistributie verbindt zich ertoe om – naast wat er op federaal niveau is ondernomen – 5 miljoen chirurgische maskers per week te bestellen voor de federale of interfederale voorraad. De sector heeft er zich ook toe verbonden zijn volledige voorraad chirurgische maskers aan de Belgische Staat te verkopen als de volksgezondheid dat zou vereisen.

De autoriteiten benadrukken nogmaals dat een masker op zich geen voldoende bescherming biedt aan wie het draagt. Het moet worden gezien als een aanvulling op fundamentele voorzorgsmaatregelen als het beperken van sociale contacten, fysiek afstand bewaren en de hygiënevoorschriften naleven.