Vandaag, dinsdag 19 oktober, zijn vice-eersteminister en minister van Europese Zaken Sophie Wilmès en haar collega-ministers bijeen gekomen in Luxemburg voor een Raad Europese Zaken. De ministers gingen in op de jaarlijkse dialoog over de rechtsstaat, de Conferentie over de Toekomst van Europa en de voorbereiding van de Europese Raad eind deze week.
Jaarlijkse rechtsstaatdialoog
De Raad heeft een discussie gehouden over het tweede rechtsstaatrapport van de Europese Commissie, waarin de Commissie het respect voor de rechtsstaat in de lidstaten evalueert. België verwelkomt het nieuwe rapport en steunt de Commissie in haar voornemen om vanaf volgend jaar voor elke lidstaat concrete aanbevelingen te doen.
De focus van de discussie is daarna evenwel verschoven naar een debat over de uitspraak van het Poolse Grondwettelijk Hof van 7 oktober jl.. Daarover heeft vicepremier Wilmès uit naam van de Benelux de grote bezorgdheid uitgesproken van onze drie landen.
De Beneluxlanden sluiten zich aan bij Commissievoorzitter Von der Leyen, die vanmorgen onderstreepte dat de uitspraak van het Pools Grondwettelijk Hof de bescherming ondermijnt van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht zoals die in het Verdrag is voorzien, en dus afbreuk doet aan de bescherming van de rechten van de burgers. Het is ook voor het eerst dat een Grondwettelijk Hof oordeelt dat de EU-Verdragen onverenigbaar zijn met de nationale grondwet.
Sophie Wilmès, uit naam van de 3 Beneluxlanden: “Dit is een zeer zorgwekkende ontwikkeling. Door deze uitspraak komen de grondslagen van de Europese Unie en de eenheid van de Europese rechtsorde op losse schroeven te staan. Dit is van fundamenteel belang om gelijke rechten, rechtszekerheid en wederzijds vertrouwen tussen de lidstaten te waarborgen.”
De uitspraak van het Pools Grondwettelijk Hof wordt momenteel door de Commissie bestudeerd. De Benelux moedigt haar aan haar bevindingen met de lidstaten te delen, en duidelijk aan te geven wat de gevolgen zijn van het negeren van EU-wetgeving op alle relevante terreinen van de Europese samenwerking. Het moet de basis zijn van een permanente dialoog.
“Naar onze mening moet snel en doortastend worden opgetreden tegen systemische bedreigingen van de rechtsstaat in verschillende lidstaten. Het inleiden van inbreukprocedures is in dit geval vanzelfsprekend, maar ontoereikend. Wij roepen de Commissie daarom ook op om, waar van toepassing, zo snel mogelijk gebruik te maken van de conditionaliteitsmechanisme betreffende de rechtsstaat, en serieus na te denken over aanvullende stappen om de inherente risico’s aan te pakken die de verslechtering van de rechtsstaat met zich meebrengt voor toekomstige uitbetalingen van middelen, ook tijdens het beslissingsproces rond de goedkeuring van het Recovery and Resilience Plan”, aldus de Benelux.
Voorbereiding Europese Raad
De EU-minsters van Europese Zaken hebben verder ook de Europese Raad van 21-22 oktober voorbereid. De belangrijkste thema’s op de agenda zijn de energieprijzen, covid-19 en migratie.
- Energieprijzen
Door een combinatie van factoren, waaronder de gestegen prijzen voor aardgas en de toegenomen vraag post covid, zijn de elektriciteitsprijzen in de hele EU fors gestegen. België verwelkomt daarom de reeks maatregelen die de Europese Commissie heeft voorgesteld voor de korte en middellange termijn – maatregelen die lidstaten kunnen nemen op nationaal niveau, om kwetsbare gezinnen te beschermen en bedrijven te ondersteunen.
Sophie Wilmès: “Ons land roept de Commissie en de Raad op maatregelen te nemen die buitensporige prijsschommelingen beperken, ter versterking van de éénmalige en structurele maatregelen die de federale regering vorige week al week nam om de energiefactuur van gezinnen en bedrijven onder controle te houden. Het is belangrijk dat Europa ons helpt om in te grijpen als de energieprijzen de hoogte in gaan, en daarover ook overlegt met derde landen.
- Covid – 19
Nu de pandemie in grote delen van Europa weer opflakkert, blijft ons land bijzonder waakzaam. Zo spoort België alle lidstaten aan om voldoende capaciteit op te bouwen om aan genoom sequencing te doen, om nieuwe virusvarianten sneller op te sporen en op te volgen.
Om te vermijden dat een lappendeken van erkenningen ontstaat, pleit ons land voor meer harmonisatie in de erkenningen van vaccinatiecertificaten van derde landen. Tot op heden zijn slechts 13 vaccinatiecertificaten erkend door de EU.
Ons land zet ook in op een universele toegang tot vaccins door de rol van facilitator op te nemen voor EU-donaties van het Johnsonvaccin, en door zelf intussen al 1,6 miljoen vaccins te doneren, wat moet oplopen tot 4 miljoen eind dit jaar. België is trouwens veruit de grootste EU-exporteur met 553 miljoen geëxporteerde vaccindoses sinds begin februari 2021 – of ruim de helft van de totale EU-export.
- Migratie
België steunt de vorderingen in de discussie over het Asiel en Migratie Pact dat de Europese Commissie vorig jaar voorstelde met onder meer regels voor een doeltreffender terugkeerbeleid, efficiëntere asielprocedures en een nieuw solidariteitsmechanisme voor de verdeling van asielzoekers. België wenst dat er bij voorrang wordt ingezet op bepaalde onderdelen van het Pact, met name die rond grensmaatregelen.
“Ons land herinnerde aan het belang van het respecteren van het internationaal recht bij deze grensprocedures, en verwijst naar het positieve effect van partnerschappen met landen van oorsprong die levens helpen redden. Het evenwicht tussen verantwoordelijkheid van de lidstaten aan de buitengrenzen en de solidariteit van de anderen is voor ons van cruciaal belang. In die geest, en met volledig respect voor de mensenrechten, pleit België ervoor de maatregelen aan de grenzen te versterken en de secundaire bewegingen binnen de EU te beperken, maar we zijn ook bereid om deel te nemen aan een structureel solidariteitsmechanisme”, aldus Sophie Wilmès.
Conferentie over de Toekomst van Europa
Tot slot heeft de Raad ook een stand van zaken opgemaakt van de evolutie van de Toekomstconferentie op EU-niveau en gaven ministers aan welke activiteiten in hun lidstaten georganiseerd worden. Ons land heeft op 8 oktober jl. het startschot gegeven van het Belgische luik van de Conferentie.
Sophie Wilmès: “België levert reële inspanningen voor de Toekomstconferentie, vanuit de overtuiging dat mensen moeten kunnen bijdragen tot een Europa dat zo’n grote invloed heeft op hun dagelijkse leven. Eén van de initiatieven is de organisatie van een burgerpanel dat vanaf deze week drie weekends lang aanbevelingen zal formuleren over hoe burgers inspraak kunnen krijgen in het besluitvormingsproces van de EU. België is één van de enige landen met een panel van deze envergure.” Eén burger uit het panel zal in december naar Straatsburg reizen om de aanbevelingen voor te stellen.